1

KHAZOHPA A PAHNOPA THYUTLIA

Rev. Dr. Zodau

KHAZOHPA A PAHNOPA THYUTLIA
Rev. Dr. Zodau

Key words: Khazohpa pahnona, ryhpa, reingiana, Khazohpa ypâna, Zisu Krista hneina, Thlapa pathaipa hneina, kyhpachâna, pahniena,    hrona, pahniena, byhnâ tona.

  1. Biehmiapa

Mara thyutliazy hnôh ta paper nawh ngaitapa rei hra awpa tovyuh ei vaw hneipa he a rôhnah tahna ta ei ly ngâsâ. He paper “Khazohpa a pahnopa Thyutlia” tahpa he ta atahma khizaw a siehaipa liata thyutliazy he nawhraih lei awpa nata byhnâ a topa pakha hawhta mopadypa ta ropa a cha. Chavâta he paper heta achhuahna cha, eima râh thyutliazy heta Khazohpa pahnona he ama khihsa-tôhtu nata ama khizaw a rapasuana liata aleitheileipa ta pahno awpa ta khopasana ahnei. Cha hawhta eima thyutlia nawhzy ta Khazohpa pahnona hnei ei sala, byhnâ a topa ama cha awpa he ei thlachhakheina chhao a cha hra.

  1. Hawrawh chhopasiana

Khizaw liata pahnona (knowledge ) hluhpi a y thei aw. Cha zydua hnawh cha “Khazohpa pahnona a cha (Plato)”. Khazohpa a pahnona he hro châta hmo peimawh chaipa a cha. Greek reih ta pahnona he hawrawh mia 2 a y: oida nata kinawskaw tahpazy châ ta, oida heta “lathli ta pahnona” lâta rei khoh ta, kinawskaw deikua “hro ta pahnona” a reih. Cha cha Thâtihpha Zawhana ta Khazohpa pahnona he “hro” a châ (Zhn. 17:3) a tahpa liata novâh â chhih. Chavâta Khazohpa pahnona he “hro” (life) kyh a cha. Cha hawhta Khazohpa pahnona cha hrona thabypa a cha. Chavâta Khazohpa pahno tua leipa ta chyhsa hro he chichhihpa a cha. Pakhona (Pkn) ta, Pahnona hropa hluhpi hnei ta, Khazohpa pahno leipa awnanopa chhithana he chichhihpa a cha (Pau Khan En). Chahawhta Khazohpa pahnona hro ahlao leipa ta sôhtluana hro chhao chi a chhihpa hro a chapa hawhta, Khazohpa pahnona hro ahlao leipa ta achuna chhao chi a chhih pyly hra. Kaohro lâ tawhta, hmo hluhpi tao thei hra sila, hmo eima taopa liata kyhpachâna khazie ma eima pahlao tahpa a peimawh via (Teresa). Chavâta hmo eima taopa mâ hneina cha kyhpachâna liata a pahniehpa hawhta, hrona mâ hneina cha Khazohpa eima pahnona liata a pahnieh aw. Cha kyh vâta Hrosohpa Hôsia ta cha “… raopa hlâna zy hlâta Khazohpa pahnona ei khoh via” (6:6) a tah. Chavâta Khazohpa pahnona cha hro mâ hneina a cha.

  1. Khapa vâta ma Khazohpa pahno tua awpa a byuh?

Chyhsa kyh hmeseihpa cha Khazohpa liata nyupa a cha (Kao. 3:3). Khazohpa kyh eima pahnona cha keimo sasyh ta a pahnona chhao a cha. Khazohpa eima pahnona a kawh via khiah, eima hro chhao a kaw via hra awpa a cha. Eima châna awpa hro hmeiseihpa cha Khazohpa palôh liata a y ( Zer. 29:11). Khazohpa ta chyhsapa atao tua no tlai ta, ano nata â saih awpa ta a tao, cha cha thlahpa hro eima hneina he a cha (Ath. 2:7). Khazohpa ta chyhsapa atao tuana liata chyhsa hro liata hrona miah 3 a y. Chazy cha Bios hrona, Psukhe hrona nata Zawei hrona zy a cha. Zaw-ei hrona he Khazohpa nata ama zao thaina hro a cha. Zaw-ei hrona vata Khazohpa nata â saih cheingei awpa eima cha haw. Psukhe hrona he hmohro hneipazy hrona a cha. Bios hrona he thokô-râhkô hrona a cha. Chyhsapa cha Khazohpa nata azao awpa ta taopa eima cha tarawpa ta moleina vâta Khazohpa hro eima vaw pahlei tlamaw haw (Athao. 3:8-10). Cha kyh vâta chyhsapa cha Khazohpa cha a charôh lyma ba awpa a cha. Chavâta chyhsapa cha Khazohpa ahnei awpa nata Khazohpa azao awpa chi eima chapa vâta Khazohpa pahno leipa a y thai leipa chi eima cha.

  1. Khazohpa cha kheita eima pahno aw?

Khazohpa pahno awpa cha Khazohpa vision châ ta, cha cha Zisu Krista vâta pi atloh thei aw. Moleina vâta Khazohpa thlahpa eima pahlei hawpa he eima hnei heih pakhua nawpa ta Khazohpa achhuahna a cha. Cha cha Khazohpa eima hro liata bie a vaw hnei pakhuana awpa kyh cha a cha. Khazohpa kheita eima pahno thei aw tahpa hiahrina nata Khazohpa kheita eima hro liata bie ahnei thei aw tahpa hiahrina alyu aw. Achhyna cha “Zisu Krista angiapâna deita ta eima hnei thei awpa a cha” (Raw. 8:9). Kaohro lâ tawhta reipa a cha khiah Khazohpa a pahnotuhpazy ca Khazohpa kyhpachana ahneipazy ama cha aw. Khazohpa kyhpachâna cha Zisu Krista thlapa nata hmaohkha ta hry khohpa a cha (Raw. 5:5). Cha kyhpachâna a topazy cha Khazohpa hro ama pahno haw tahna a cha hra.

  1. Biehrai Parohpa (BP) liata Khazohpa ypâna dâh

BP liata Khazohpa ta a chyhsazy cha a Bie ta a ypâ lyma ei. Khazohpa bie or biehraina ama ngâna nata reingiana liata ama hmotao theina a y. Chavâta Khazohpa ypâna cha ryhpa liata a palâsa. Biehrai athaipazy ta Mawsi ryhpa liata a zydua ta 613 a y tahpa a cha. Chazy sypahmaohna cha Biehraw piepa a cha (Pua. 20:1-17). Athaipazy ta Biehraw piepa he miakhana tawhta mia 4-na taih he Khazohpa nata chyhsa likawh liata hma awpa ryhpa cha ta, mia 5-na tawhta mia 10-na taih he chyhsapa nata a vaih likawh liata hmâ awpa a cha aw. Kaohro tawhta eima chhopasia khiah Khazohpa tawhta ryhpa cha chyhsapa ta a hrona a pabohsa thei nawpa ta piepa a cha. Pkn. ta ryhpa a paraotuhpazy cha Khazohpa Khazohpa ta a heisai tyh ei. Sawlâ cha Khazohpa ta a piepa ryhpa rei ngia leina vâta abeipa châna tawhta pabâhpa a cha (1 Sam. 15:22). Mawsi cha Izrael sahlao chhithana liata a chhaichhi pha chaipa cha ryhpa he a cha. Chavâta Izrael pathlazy ta hmo ama paraopa ta nata sahlao chhitha awpa a ngâ khao vei. Chavâta “Abeipa y, maniah nâ pahlao lyma khao lei awpa khiah cha he tawhta maniah siekhei khao hra kha! (Pua 33:15)” a tah. Ryhpa ahnei leipa chipho chhitha awpa ngâh khao vei.

Biehrai parohpa theology liahmaripa cha a thaipazy ta “One plus God is a majority” ama tah. A yzie cha Khazohpa ryhpa hnei ta Khazohpa a ypa hawpazy cha pahnietuhpazy ama cha lyma. Pkn. ta David cha a unawhpazy hlâta dadieh viapa hawhta pachâpa cha hra sala, Izrael pheisaih beipazy ta ama pahnie thei khao leipa Kaolietha cha a vaw pahnie thei haw (1 Sam. 17). Cha cha ano vâta châ leipa ta Khazohpa thatlôna vâta a cha. Daniel viasazy cha mei liata thypa ama châpa chhaota Khazohpa ama hnohta a y thlahpa vâta pahnietuhpa ama cha pyly hra (Dan. 4:24-25). Kana râh atlô theipa Zawsua nata Kaleba zy chhao cha Khazohpa ypâna ama pahnopa vâta Kana râh ama to theipa a cha (Malu 13-14). Ryhpa bie ta Khazohpa ta Izrael sahlaozy cha byhnâ pie ta, pahniena nata hneirôhna zydua ama topa a cha.

  1. Biehrai Thiehpa liata Khazohpa hneina dâh

Biehrai Parohpa liata Khazohpa a pahnopazy peimawhpa hawhta Biehrai Thiehpa lia chhaota, Khazohpa eima hro liata pahno thei nawpa ta Paw Khazohpa ta plan a hnei. Cha plan cha Zisu Krista liata a palâsa. Zisu Krista he amoh tlai ta “Immanuel” (Khazohpa eima hnohta a y) tahna a cha (Mat. 1:23). He he Kristmas thâtihpha liamaripa a cha. Zawhana ta “Bie cha sapa lâta a vaw lie ta chyhsa hnohta a pahra” a tahpa kha a cha (Zhn. 1:14). Cha chhao cha Hlazy rohtuhpa ta “Khazohpa a hneipa phopi cha ama noh hlao na” (Hla. 33:12). Eima hro tlai ta Khazohpa azaona eima hnei thei nawpa ta Zisu Krista piepa eima cha. Zisu Krista cha kô 33 rachhoh khizaw liata y ta, Khazohpa ypâna a peimawhzie cha pamosa ta, cha cha ano nata atyhpa zydua ama hro anano lyma ta mâhnei kawpa hro lâta ama lie lyma. Cha hleikhôpa ta vârâh lâ akia chy ta ano ypâna cha thlapa pathaihpa liata liahsa bie maniah a taih (Mat. 28:20). Chavâta Khazohpa ypâna he Biehrai Thiehpa thâtihpha liamaripa chhao a cha hra aw.

Zisu Krista ta bie liahsa maniah a taihpa hawhta Thlapa pathaihpa cha eima hnoh ta pahra awpa he Khazohpa programme a cha haw. Zisu Krista eima ngiapâna liata thlapa pathaihpa patosapa eima cha (2 Kawr. 1:22). Cha thlapa eima hneina chhao cha Thâtihpha bie tawhta a cha. Electric power ta wire line liata rai ahriapa hawhta thlapa pathaihpa chhao cha Khazohpa bie liata rai a hria hra. Biehrai parohpa liata Khazohpa ypâna cha Khazohpa ryhpa liata ngiapa a chana hawhta a cha hra. Biehrai parohpa liata ryhpa bie cha Khazohpa bie a cha. Biehrai thiehpa liata cha ryhpa bie cha sapa lâta a vaw lie haw. Cha kyh vâta Zisu ta reih ta, ano cha ryhpa zydua pakina ta a reih (Mat. 5:17). He kyh he he hawhta chhopasia theipa a cha.

Zisu Krista cha ryhpa pachutuh nawhzy ta hiahri eita, “khei hawhpa biepiepa ma a râhnah chai? Zisu ta a reipa cha “Khazohpa ….. kyh pachâ awpa nata vaihzy kyhpachâ awpa kyh a reih (Mat. 22:37-38). He liata ryhpa zydua a syhpahmaoh a tah hra. Chavâta BP liata ryhpa zydua he kyhpachâna ryhpa miakha liata syhpahmaohpa a cha vâta cha kyhpachana chhao cha Zisu Krista pohpa a cha. Pawla ta reih ta Khazohpa kyhpachâna cha Zisu Krista liata a palâsa a tah (Raw. 5:18). Cha kyhpachâna cha thlapa eima hnei tita eima hnei pâ hawpa kha a cha hra (Raw. 5:5). BT liata cha kyhpachana ryhpa a cha nota BP liata biehraw piepa a cha. Chavâta Zisu Krista cha ryhpa zydua syhpahmaohna a chapa vâta Zisu Krista he BP lâta pathlâpa a cha khiah ryhpa zydua 613 zydua lâta a cha. BP liata ryhpa a peimawhpa hawhta BT liata Zisu eima hro liata hnei awpa he a peimawhpa a cha. BP liata lâphia liata ropa a cha nota BT liata cha palâhrupa liata thlahpa pathaihpa ta ropa a cha (2 Kawr. 3:3). Rei chiehpa hawhta Zisu Krista thâtihpha cha thei hluh awpa nata achu hluh awpa he abyuh haw. Chyhsa hro parohpa he mâ ahnei kawpa hro thiehpa lâta palie ba awpa he thlapa pathaihpa piena chhapa chhao a cha (2 Kawr. 5:17).

  1. Khazohpa eima hneina chhapa
  • Chyhsapa leipa chyhsa kawpa ta tao bâ awpa. Kena kyhchhi liata kresawhti achha hawpa vâta daihti haw eita, Zisu cha ama hnoh ta a ypâpa vâ ei ta, ti cha Kresawti lâta a vaw lie haw (Zhn. 2:1-11). Cha hawh tlai cha ta, Samari chanô sihryh tyhpa cha Zisu Krista thâtihpha chhotuhpa lâta a vaw lie haw hra (Zawhan 4:1-30). Chhiekheituhpa Mathai chhao, Zisu a pahno tawh cha avyuhna raihria tawhta Thâtihpha chhotuhpa lâta a vaw lie haw hra (Zhn. 4:1-30). Cha hleikho ta Zakia chhao molei ngaitapa chyhsa ta pachapa cha ta, Zisu o a vaw tlô tawhta cha Abraha saw ta biepa a vaw cha haw (Lk. 19:1-11). Chavâta Zisu cha thâtihpha cha ta, thâtihpha ta a hria hawpazy cha thina tawhta pathyu eita, a phawhpa ta pathaipa ta y ta, mochaopa cha mo pavâsapa ta y ta, a hripa ta chahry hawpazy chhao cha pathlâpa ama cha haw (Lk. 7:14). Sipasapa chhao thâtihpha chho hawpa ama cha. Thâtihpha ta chyhsa pathlaina rai a hria lyma. Zisu na hnei ha khiah ta la, chyhsa parohpa châ khao leipa aw chi ta, mâ hnei viapa chyhsa na châ ba aw. Zisu Krista cha from life of quantity to life of quality siena lâthlô a cha.
  • Na hro cha mâ ahneipa na vaw cha ba aw. Cha cha kyhpachâna na hneina kha a cha aw. Kyhpachâna tahpa cha “moleipa eima châ no tlai ta hro a peina taih Khazohpa kyh miah a pachâna he a cha (Raw. 5:18). Chyhsa kyhpachâ nata Khazohpa kyhpachâna a nanona cha chyhsa kyhpachâna ta a vaw kua heih awpa athôhna hna bei a seih tyh. Khazohpa kyhpachâna deikua hmâ heih awpa tlyma, nohâh yna tlyma pachâ beih vei. Cha kyhpachâna cha chyhsa mâ hneina a cha. Pkn. ta sôh hluhpi hnei hra sala kyhpachâna ahlao leipa khiah chyhsa châta chichhihpa a cha. Pawla ta thlahpa theilâpazy tahpa ta a paziah: kyhpachana, thaphana, adyhna, nôpasina, ngiachhiena, phana, ngiapâna, nônaina,asohsina zy a cha atah (Kal. 5:22). He list liata kyhpachâna hmiapasâhpa a cha. Athaipazy ta kyhpachâna hmiapasâhna chhapa cha kyhpachâna he thlahpa theilâ luhpa cha ta, a pazipazy he kyhpachâna chhopasianazy a cha ama tah. Chavâta kyhpachâna pachiapazy he eima hro liata hro mâ hneipa achana awpa ta piepa Khazohpa lymâ (gifts) zy ama cha. Pkn. ta satliapa pakha ta ngâchhihna hnei haw sala, chyhsa hneirôhpa hluhpi ta ama sôhzy ano liata ama pahnieh thei aw. Sôhpalietuhpa pakha châta abyuh cheingeipa chhaichhi a cha. Cha cha Khazohpa pahnona liata a y. Burma râh cha lôsôhpa hluhpi nata sathaw hluhpi hneirôhpa cha hra sala râhchhituh penawh ngâchhih leina vâta râh sipasa chaipa list liata a y pyly. Zawsi cha ngachhihna hro vâta Izi râh liata sôh mohohtuhpa ta taopa a cha.
  • Khizaw pahniena chhaichhi tobipa na cha ba aw (1 Kawr. 12:7). Khazohpa ta chyhsa to thlapa hmosaipa a pavaosa khai ei. Thokha cha pastor châta cha ta, ahropazy cha pachutuhpazy ta a cha thei. Thokha heih cha carpentry athaipa rao ta, thokha cha khaw a pariah thai awpa ta a tao. Thokha heih cha hlasa thaipa byhnâ pieta thokha heih cha support thaina byhnâ a pie. Cha byhnâzy cha Khazohpa pahnona tawhta a vypa sai a cha. Achhapa cha Zisu Krista thlapa eima hneina liata eima topâpazy sai a cha. Thokhazy pita eima topa hmosaipiepa cha kyhpachâna pahlao leipa ta eima hmâ lymapa vâta ano sasyh ta ama rao khei lyma. Na mei-ôh cha pasiepa a cha hlâta mohoh thai awpa a peimawh. Centenary nota byhnâ tona kyh reih pita atahma deikua byhnâ eima to chiehpa mohohna kyh rei awpa a peimawh haw (1 Pity 3:10). Sawlâ cha atopa abeina cha a mohoh thai leipa vâta chhupa châ ta David cha piepa a cha. na topa hmosaipa cha na athôhna nata mohropazy hraona châta na hmâ khiah cha na leidia khei awpa a cha. Chavâta Awnanopa, khihtlâh nata chhôhkha paduana châta piepa a cha.
  • Khazohpa eima hnohta thlapa miah a piena cha thlapalôhtuh awpa châta a cha. Zisu Krista ta vârâh lâ akia chy ta, thlapalôhtuhpa ta thlahpa pathaipa bie a taih ei (Zhn 14:16). He thlapa pathaipa he Greek reih ta parakaletos tahpa a cha, a y zie cha “cha taolâhtuhpa” tahna a cha. He machhiesana daihti liata mothlih hrukhei awpata a vaw tuapa ngiapâtuhpazy kha a rei ngapa a cha aw. Pkn. ta Zisu Krista thina liata thlapapalôhtuh awpa ta a vaw tuapa cha Arimathai khihpa Zawsi a cha (Lk. 23:51-52). Lazara athina daihti liata a rilâhpazy hnohta Parakaletos cha Zisu Krista a cha (Zhn 11). Myanmar râh liata eima hmô thai chaipa cha Actor Kyawthu raihria he thlapalôtuhpa raihria a cha. Atanoh MTP raihria chhao he cha hawhpa pyly a cha. Chavâta he hawhpa raihriazy he Khazohpa pahnona tawhta hmôpa cha ta Khazohpa thlapa eima hneina hro tawhta a vaw puapa a cha. Pawla ta achapazy cha chakhei ula, a lypazy cha alykhei the u atah (Raw 12:15).

Chavâta Khazohpa pahnona cha  chyhsa pahnietuhpa, kyhpachâna ahneipa, mohropa châta byhnâ a cha khohpa, ngâ a chhihpa, ngiachhina hro ahneipa lâta tao awpa he Khazohpa plan a cha.

  1. Bie pachhana

Chyhsa pakha hrona liata dyhchhiena tlyma, thatlô leina tlyma, thaina hnei leina tlyma, chhithana dâh phapa hnei leina tlyma zy vâta pachâ chhie a chhih chai hlei aw vei. Khazohpa eima pahno leipa he chi a chhih chai aw. Ahropa kyh miakha na hnei vei khiah kyh kha liata eima dadie thei aw, Khazohpa pahnona liata eima chhei khiah ato zydua eima chhei hawpa a cha ba aw. Chavâta Khazohpa pahno leipa chi achhihna cha a cha.

Chavâta Mara Thyutliazy pita Khazohpa a pahnopa liata liahsa y tua ha’pa châ sala, khatai su liata tlyma, khapa eima taopa ta tlyma, khei hawhpa chyhsa eima chapa chhaota chi a chhih tlâ khao aw vei. Na sôhpaliena chhao na châta byhnâ cha aw ta, achuna liata na y pa chhao mohropazy châta taihta byhnâ na châ thei aw. Sawkhâ rai ahriapa châ la ngiapâ leipa hry liata chhao nawraih tiarâh aw va chi. He he Mara thyutliapazy cha bieparu hawhta pachâ sila, “Vârâh khihnarâh cha Taikulô sôhpa” (Mat. 13:45-46) a tahpa hawhta eima hneirôhna a cha cheingei aw.

Khazohpa a pahnopa châ haw sala, ato kyh liata tlaichhaipa nata amopâtlahpa eima cha cheingei aw. Timothy ta a reipa haw tlaita biereina kyh liatazy, yzienôchâ kyh liatazy, kyhpachâna kyh liatazy, ngiapâna kyh liatazy nata pathaihna kyh liatazy ta tlaichhai’pa eima châ tlai aw (1 Tim. 4:12).

Areituhpa nata a theituhpa zydua Khazohpa pahnona byhnâ vaw to the u, AMEN.

Comment(1)

  1. Mc Khai bie says

    Khazohpa a pahnopa thyutlia tahpa thâtih vaw reih nata eihro eina pahniekaw vawroh via lymâ bei teh u,

Comments are now closed for this article.