Comments are off for this post

Rev. Vazilai-Thyutlia nata Hrozie

Thyutliazy lâta Khohkheina Bie: Thyutlia nata Hrozie
Rev. Vazilai
Registrar, LTC

Biehmia

He khokheina bie he Pakkoku liata Mara University Christian Fellowship liata University achu haipa thyutliazy lâta reipa khokheina bie a cha. “Thyutliazy lâta Khokheina Bie: Thyutlia nata Hrozie” tahpa ta ei vaw chaluah hra. Reih ta a taopa mai ta ama hro phahnai awpa ta thlahchhana ta Khazohpa ku lâta hlapa a cha.

Mara Râh he Thyutliazy Ku liata a pahnie

Hmiala khi a vawdei awpa liata Marapa râh hmasiena he thyutliazy ku liata a y. Mara râh liata Mara Evangelical Church nata Mara râh hmiala siepha nawpa ta tanoh thyutliapa namo zy ku liata a vaw pahnie cheingei aw. Chavata tahhma ta nôpaw chhithatuhpazy ta khapa ryu e thyutliazy lata eima hi aw tahpa pachâ awpa a byuh ta, thyutliazy ta ryu ama chahipa hro khei awpa ta nama mâ awma? tahpa he thapi ta pachâ awpa a byuh hra. Mara râh he thytliazy ku lâta hlâ awpa ta ngachhihpa nama châ cheingei awpa he ei kho pasa kaw. Cha liata nama hnei awpa hrozie hlupi hry ta sâpali ta khokheina bie ei rei kho kaw.

Thyutliazy ta Hneiawpa Hrozie Sâpalipazy

Sâkhana: Ngâchhihna Hro

Ngâchhihna he palaiseisa lymâ su. Khapavata palaiseisa tahpa hawraw ei hma takhiala, Ngâchhihna hro he Chin chyhsa a châpa keimo Marasawzy hro nata ngiana a cha. Ngâchhihna hro he eima hro/ hrozie pi kheipa tlai a cha. Eima hro pi kheipa cha eima padia awpa chaleipa ta eima palaiseisa cheingei awpa a byuh. Palaisesa awpa he eima taovyu lai kawpa hro a cha.

Hlâno via, Mara râh liata “Laipho” tahpa yta he hro lia heta Ngâchhihna a pabu zie eima pahno thei. Laipho y ta, chahrasala chanô/chapaw kyh liata ngâchhih kawpa hro a hneipa eima cha. Eima o nata lyu liata châhbi zy hma bei mapi. Aparupa y hra vei eih. Hro pathai kawpa nata hro khochhihpa he Mara hro a cha. He hawhta eima o nata lyu liatazy chanô/chapaw kyh liatazy eima hro pathaipa he eima ngâchhihna vata a cha. Chyhsa chata byhna châ awpa dei he eima hro pikheipa a cha. Budha Phuki pakha ta he hawhta a rei “Chin State Marasawzy pahrana râh liata cha, Chyhsa ahy tlyma bao awpa ta hmô ama pahmaopa zy lei bei hra vei, Lâpi liata hmô eima my hawpa zy lei bei hra vei” a tah. He hawhpa hro khohchhihpa he “ngâchhihna hro” cha chata chyhsa hropazy ta mia ama pahnona eima khaina a cha he zaw! Teina khih liata Pino Ngomauno ta khi hawkaw Lôphie liata “Sauhaothei” zuapa soh ta, Sauhao mâ he roh ta a taw thlah haw. Chyhsa a sievawpa ahyrai a khohpa mai ta Sauhao mâ he Sauhao khona byh liata paso eih ta ama la chyu. Pino Ngomauno ta eima ngâchhihna he mia bochha ta keimo zydua chhao eima ngâchhihna he eima palasa hra. Tahma daitih zaw! Mara râh liata ngâchhihna hro he alei via lymâ haw ma? Alaisei via lymâ va tly ma?.

Eima hro piekheipa ngâchhihna hro he palaiseisa via lymâ su! Hy! Thyutlia na hro zie awpa cha Ngâchhihna hro he a cha. He he eima khaina nata na khaina a cha.

Thyutliana daihti liata Va-ia hnei kha! tahpa he a rairu kaw. Ngâchhih ma y tahpa tlao a pha chai. Kyhpachâna hnei chyu ula, na lapi/ vah awpa he thlahchhana chô ta Va-ia hnei a chhuah la ngachhih ma y. Nâ, thyutliapa! Na Va-ia cho liata ngâchhih awpa he na hrozie awpa châta, thyutlia hro zie pha kawpa a cha.

Sahma a y leina liata Sahma a taipa cha vei. Sahma he a saipa ta do awpa a y thlahpa tlai ta, do leipa ta na yna he na ngâchhihna sâkha cha he zaw!

Thotaipa Thyutlia pakha nata Ahrie thatih ta ngâchhihna kyh ei pachhasa kho. Thyutlia pakha cha Thotaipa ta py a palypa chata, nohkha cha Rili kiapa liata thokô thlu chiama ta, vachhiepa ta ahrie he a vaw phiata Rili la atla haw. Thotaituhpa cha py â palyna châta, raihriana chhaichhih Ahrie a hnei khaoleipa vata chah lymâ thlah hawhta, cha daihti liata Rilizuano a kaw luah ta khapa vata na chah ngala kaw Papu” tahta, Thotaituhpa chata “ei py palyna Ahrie he Rili la tla hawhta tao nawpa pahno khao vana” tahpa ta a a chhyh. Tilizuano cha “aw, chata ma?” tahta, lei hawhta a vaw lua heih ta Diamond Ahrie he kaw chaluah ta, “he Ahrie he nama eih a cha eih aw, a la tyh” a vaw tah. Thotaituhpa cha Ahrie cha mo ta ano eih a cha leipa vata Diamond Ahrie a chapa chhao ta, “he Ahrie he la keima eih cha vei” a tah. Rilizuano cha “aw, chatama!” tahta a hropa Si Ahrie vaw pua kheih heih ta, a vaw pie heih. Thotaituhpa ta mo ta, “cha vei” a tah hawh heih. Ahno chaipa ta Rilizuano ta Thua Ahrie anoh eih tlai kha vaw pie ta, “He he nama eih a cha eih aw” a vaw tah. Thotaituhpa cha mo ta aly kaw ta, “he tlai hena keima eih a cha. Ei chaly tuh hawna a vaw tah. Rilizuano ta, “ngâchhihpa Thyutlia na châna! Azydua he na ngâchhihpa vata nama eih a cha khai aw. a vaw tah. Khazohpa nata eima Mara râh chata ngâchhih via lymâ su.

Sânona: Yzie hnei kawpa ta hrona

Yzie hnei kawpa ta hro ma y. Discipline hnei ma y tahpa he a cha. Yzie hnei kawpa hro hneina he eima châna value a pasasahpa a cha. Atobina kyh liata, biereih hlasa, atyuduana kyh to liata yzie hnei kawpa ta a hrohpa thyutlia eima cha chyu awpa he ei kho pasa kaw. Eima Krizyhna hro liata châmawsala eima lasona (dance) he ta yzie hneileipa taihta a châ ha tyh.

He hawhta yzie hneilei kawpa ta eima lasona he ta eima spiritual kawna la cha hlei ngyu aw vei. Chyhsa hropa, ngiapâ leipa, Krizyh leipa mo tlao a pachaona a y tyh. Eima khaina cha tai lia a y aw?

Yzie hnei kawpa ta hrona liata eima khaina cha a vaw y tyh hra. Thyutliapa châ Lapi (Wife) a hnei awpa cha chyu pita, lapi eima hnei hlâ ta y zie hnei kawpa ta hro awpa a byuh ta, Lapi hneina pathaipa he eima tei lymâ awpa a cha. Marapa ta Marapa he hmia eima pasa awpa khoh a chhih hmeiseih. Ahneina pathaipa kyhchhih hnei hlâta, chanô/chapaw kyh liata ngâchhih sila, medical check-up zy a pataosa ha awpa hro he yzie hnei kawpa hro châta hro pathaina a cha. Eima lapi awpa nata eima vah awpa achieh leipa pahno thlahapa ta kyhchhihpa he kyhpachâna rohnah kawpa a cha. Pahno leipa ta nyupa hawhpa a lyupa he pha vei. Tahma he eima Va-iapa ta Medical check-up a vaw taotua la, mia vaw tasala eima hiha awpa a lyu. Aw! Chanô sohpa, chapaw sohpa a cha he zaw ta thei su. Marapa chapi ta Marazuano/ Mara thyutlia he hmiapasa lymâ chyu ei su!

Mara reih thai vana tahpa he eima palai kheina, Chakei a kah hawpa tlu ta eima pachâ hlâ chy khiatala, hmiala khi avaw dei awpa Mara râh he sai ngâ y khao vei. Hy! Thyutliapa y, Nama nata keima ku liata Mara râh he mia hlâ/pie ngâ aw vei eih. Mara râh châta, eima ngiapâna nata eima pokha châta yzie hnei kawpa ta hro ei su!

Yzie hnei kawpa ta hro nawpa ta eima pachâ lymâ awpa (5 Wh) ta ei rei pasia kho kaw. Chazy cha:

What= Khapa e ei tao aw? Khapa e, ei cha? tahpa he eima pachâ lymâ tyh awpa a byuh.

Where= Khapa su e, khapa su lia a cha? Khapa su liata ei y? / ei duah? Pulpit ma? Room ma? tahpa hawhpa zy he pachâpa ta hro awpa a byuh. Siepahpa, raihriapahpa nata zawpi ahmaona su liata chahnamei pazy chakhy thlapa zy, lalai kia liata apualeipa thy thlapa zy he a chado awpa a pha hmeiseih. Eima o chhoh lia tlai ta yzie hnei kawpa ta eima hro a byuh haw.

When= Khapa daihti e, Daiti khazie ei hnei, Kheihawpa daitih? tahpa pahno ha awpa a byuh.

A daitih lei kawpa ta bierei hlasapa thyutlia eima châ awpa cha vei. Yzie hnei kawpa ta hroh lymâ ei su!

Who= Ahyzy ma tahpa pahno awpa abyuh. Nôpaw ma? Pachutuhpa ma? Hawtizy ma? tahpa ta eima pahno tawhta bierei hlasapa a pha. Nôpawzy chizana hnei thai viapa a pha kaw. Eima nôpaw zy he nama khitaw lyu-aw tuh haw chu! tahpa ta reikah chahrapa nata pha leipa hlâ awpa cha vei.

Why= Khapa vata tahpa he eima pachâ lymâ awpa a byuh hmeiseih. Khapa vata tahpa pachâ lymâna he eima taopa mai liata achhuahna (Goal) eima hneina a palasa kaw. Khapa vata hehe ei chu. Khapa vata hehe ei tao? tahpa pachâpazi awpa a byuh ngaita kaw.

Sâthona: Zopha kawpa ta sy!

Eima taopa mia liata pasiepakao sila eima zopha mawh sy! Pakhopa nata Vallayball akhai ngâ tarawta, thachhie-zohmau kawpa ta na ho thai vei tahpa ngâla, akhaipa ngâla tahpa he hmasiena hnei bei aw vei. Eima taopa he pasiepakao awpa chasala, chyhsa ahy hmâh ta sauna/ reipachhiena hneileipa taihta zopha kawpa ta tao awpa a cha. Zochhie kawpa ta taopa hlâ ta tao leipa tlao a pha viana a y tyh. Eima yna su nata eima châna he zopha kawpa ta eima tobi awpa a cha. Pakhona ta vaw rei sala, Mara Evangelical Church (MEC) sahlao châ tlo MEC taozie nata pizie pahnopasia leipa ta a pahnopa Sâkha ta MEC he pachhie pahru tahpa he zochhie chaipa chyhsa a cha eih aw. Eima yna nata eima châna he pahnopasia a byuh ta a kileipa chhao ta zopha kawpa ta tao awpa, sie khei awpa thyutlia eima cha tahpa my kha ei su!

Awnanopa ta ngiapâna nata taozie ahnei chyu. Ama nanopa vata py hlupi a y hrapa a cha. Ahy py hma apha chai tahpa la y hlei aw vei. Phakhai aw ta a ki khai tla aw vei.

MEC chhao a ngiapâna nata taozie hnei ta, chahcha MEC châna nata anano-eihna (Identity & distinctiveness) châta eima value a vaw cha hra. He, eima châna nata value he zopha kawpa ta eima pasipakao via lymâ awpa a byuh cha zaw!

Keimo tlai ta eima zohpha vei khia eima tla pahnai lai ba aw he zaw! Chyhsa ahy tlyma? zy ta, eima châna nata nanoeih-na he pachhiepahru thei awh ta eima value tlapahnai awpa te tei thei awh ta keimo deikua cha eima pasiepakao awpa eima zopha via lymâ awpa a byuh. Eima zopha theina chhoh nata eima tao thaina zydua ta tao sila, alai chaipa, arohnah chaipa eima beiseih hra aw. Ato eima taopa mai eima pokha chata eima chhohkha chata, eima râh chata, eima Awnanopa nata eima khihtlâh chata zopha kawpa ta sy!

Sâpalina: Alyna bie reih thai su.

Mongyuzy cha “Thanks you” he ama pahasa kaw bao. Alyna bie a hlâ chyu sila a palyupali chyu ei su. Eima Local Hyutuhpa, Eima Pastor pachhiepahru thai kawpa hro he chi chypazy hro a cha eih aw ei vaw tah tyh. Chi ropa nata chyhsa hropa palyupali thai kaw/ pasahsa kaw / reithai kaw keimo nata keimo a reipachhie tahpa he a pai khai ba se!

Eima sawzy lâta alyna bie hla thai leipa pi ta, Eima Lapi nata vahpa eima nôpaw zy lâta alyna bie eima hlâ thai via awpa hro khochhihpa he eima hro ta hnei via lymâ bei mawh sy!

Eima chuna liata ei nô/paw y, Taka phahlapa ta achuna liata na pa y sa chi tahpa rei thai kaw pita, ei paw/ei no y, na pachusa chi ta ei chaly theidah la ta tua rai. Hyutuhpa y, Pastor y thlahchha na bao chita, ei chaly kaw tah lymâ su. Khatlu ta apha via aw va? Alyna bie eima hlâ thai raih-ri khiatala Khazohpa lâta alyna bie eima hlâ thai hra aw.

Mara râh cho liata lyna bie hla thai su. Mara râh liata lyna bie hlana aopyu charei hlu sala ei tah kaw dia! Eima Awnanopa lâta alyna bie hla thai su!

Mongyu râh tawhta Aizawl khihpi liata avaw hmâ kheipa Pastor pakha hno ta Aizawl Awnanopa sahlao ta, “na tlai he mia ypa la ama tah” tah eih ta, Anoh ta a reihpa cha, “Nama Pastor tlu he pha vana? Nama Pastor chô liata nama ly thai vei khia keima chô liata chhao a lyu hla aw. He liata khi chasala eihsala, nama Pastor tlu/nama Hyutuhpa tlu ta pha aw vana?” tah syulyu haw ama tah cha zaw!

Nama hawhpa he nama pakha dei ta, Khazohpa ta he khizaw lia a cha vaw tao haw. Khazohpa lâta aly la, Eima nôpaw, Eima Local liata Hyutuhpa, Pastor zy lâta alyna bie hla su! Alyna bie hlâ thaipa zy ta lymâ pie ama thai hra. Eima nôpaw zy lymâ pie thai su! Pakhopa nata Pastor pakha kupatuhsapa he lymâ pie thai awpa a byuh hra. Local Awnanopa sahlao ta Pastor he Krisma lymâ pie/ hlâ thaipa he Awnanopa pitlona nata Awnanopa khohchhihna a cha. Amâ rupa tahna cha vei. Lymâ pie thaina he a byuh. Hmô awpa hlata pie awpa a pachhuah ma y. Râh he khapa na pie aw?

Biepachhana

Eima thyutliana daitih liata eima hrozie awpa hlupi y thei awhta, chazy hry ta sâpali he eima hnei cheingei awpa ta sy! He hrozie he ta eima pokha mia tao pathieh awhta, Chhohkha nata râh hmasiena a tlo khei aw. Eima nôpawzy ta ryu mia ama pie ngâh awpa thyutlia cha chyu awpa ta Khazohpa ta he châ nata reituhpa zydua liata byhna vaw patlô sa mawh sy! Khazohpa ta Mara râh chata ngâchhihpa thyutlia châ lymâ awpa ta mia hmâ lymâ sala, Mara râh hro chhao he pawpi hawhta pakai sala, angia via lymâ tlai mawh sy!

Comments are closed.